«Ανθρωπολογία, Εθνογραφία σε/για αβέβαιους καιρούς»

Συνέδριο Συλλόγου Κοινωνικών Ανθρωπολόγων (ΣΚΑΕ) , 24-26.05.2024

Πάνελ «Κρίση: μια εισαγωγή»

Ανακοίνωση του Κωστή Καλαντζή με τίτλο «Κρίση»

Περίληψη

Από το 2010 και έπειτα, ο όρος «κρίση» κατέχει κυρίαρχη θέση τόσο στο δημόσιο λόγο όσο και στο λόγο της ανθρωπολογίας. Ειδικότερα στην Ελλάδα, η εθνογραφική έρευνα γύρω από τις πολιτικές λιτότητας που εφαρμόστηκαν κατά τη δεκαετία του 2010, καθώς και γύρω από τη μετέπειτα «προσφυγική κρίση» έχει παράξει μία πλούσια βιβλιογραφία που περιλαμβάνει διαφορετικές προσεγγίσεις της κρίσης και αναδεικνύει πολλαπλές όψεις των συνθηκών ως προς τις οποίες έχει χρησιμοποιηθεί ο όρος. Στις συνθήκες αυτές προστίθενται πρωτόγνωρες περιβαλλοντικές συγκυρίες (καταστροφές υποδομών, πανδημίες, κοκ) οι οποίες και αυτές εμφανίζονται στο δημόσιο αλλά και τον ανθρωπολογικό λόγο ως «κρίσεις». Το παρόν πάνελ θέτει την έννοια «κρίση» υπό διερεύνηση. Επιχειρεί μία κριτική ματιά στην έννοια της κρίσης, όπως έχει προκύψει στην ανθρωπολογική βιβλιογραφία και διερευνά τα ερωτήματα που οι ανθρωπολογικές χρήσεις της «κρίσης» ανέδειξαν αλλά και ενδεχομένως αποθάρρυναν. Πιο συγκεκριμένα, θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε τις διαφορετικές εννοιολογήσεις που αποκτά η έννοια ως ανθρωπολογικό εργαλείο και τροπικότητα (η κρίση ως αναπαράσταση, η κρίση ως πολιτική κριτική, η κρίση ως ιστορική συνθήκη, κοκ) και να σκεφτούμε πάνω στις μεταξύ τους σχέσεις, καθώς και τη χρησιμότητα και τα όριά τους. Ταυτόχρονα, το πάνελ προσκαλεί στοχασμό πάνω στην κεντρική θεματική του συνεδρίου ενόψει του ότι η κρίση είναι ο ορισμός του αβέβαιου αλλά και του καιρού – κατά τον Koselleck, αλλά και κατά την σχετική ανθρωπολογική συζήτηση. Πώς και σε ποιο βαθμό διαταράσσει η κρίση τη σχέση βεβαιότητας-αβεβαιότητας και πώς παράγει νέους συσχετισμούς τους; Άλλα ενδεικτικά ερωτήματα τα οποία απευθύνει το πάνελ: Τί σημαίνει κρίση σε διαφορετικά κοινωνικά πλαίσια; Τί είδους προσλήψεις της κοινωνικής και πολιτικής εμπειρίας περιλαμβάνει η ανθρωπολογική μελέτη της κρίσης και τί είδους υποκείμενα και σχέσεις αναδεικνύει; Τί εθνογραφικές μέθοδοι και εργαλεία είναι χρήσιμα στην προσέγγιση της έννοιας κρίση; Ποια είναι η συμβολή των εθνογραφικών προσεγγίσεων της κρίσης στην προβληματική γύρω από τη χωρική και τη χρονική διάσταση των κοινωνικών σχέσεων και αντιστρόφως; Οι επιμελητές/τρια του εν λόγω πάνελ ασχολήθηκαν με διάφορες διαστάσεις, από σημειωτικές ως πολιτικοοικονομικές, της κρισιακής πραγματικότητας αλλά και ήγειραν αμφιβολίες για την ανάπτυξη μιας κρισιακής «ταυτότητας» στον στοχασμό της ελληνικής εμπειρίας στον 21ο αιώνα και προσκαλούν ανθρωπολογική διερεύνηση με, δια, και παρά την έννοια της κρίσης.

Το πάνελ συνδιοργανώνουν οι:

Κων/νος Καλαντζής, Επίκουρος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Αλεξάνδρα Μπακαλάκη, Αφυπηρετήσασα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Θεόδωρος Ρακόπουλος, Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο του Όσλο.

Κυριακή 26/5/24